Vakantie: de natuur in, maar die brandnetels dan?
Nog nooit jeuk gehad van brandnetels? Dat kan bijna niet. De brandnetel is een van onze meest bekende planten en dat is helaas niet vanwege de goede eigenschappen die dit kruid zeker ook heeft. De bekendheid dankt de plant aan de brandharen waarmee iedereen wel eens in aanraking is geweest. Dat veroorzaakt veel overlast en meestal heb je op dat moment niets bij je. Wat doe je dan?
In regio zuid zijn de vakanties begonnen; in de rest van Nederland breekt over een of twee weken ook de vakantietijd aan. Het weer lijkt te gaan meewerken, dus wat weerhoudt je ervan om naar buiten te gaan, de natuur in? Lekker het bos in, waarbij vooral smalle kronkelpaadjes of zelfs ongebaande paden avontuurlijk zijn, of verstoppertje spelen in lang gras op braakliggende terreinen. Helaas maak je dan vaak op een minder prettige manier kennis met de brandnetel, die kun je bijna niet ontlopen. De plant groeit overal en is er bijna het hele jaar. Waar de plant zich eenmaal gevestigd heeft, raak je hem door de sterk vertakte wortelstokken ook bijna niet meer kwijt.
Op een kennismaking met de brandharen zit niemand echt te wachten: die scheiden bij aanraking een zuur af dat bij de meeste mensen zorgt voor blaartjes, branderige plekken en veel jeuk. De huisapotheek is ver weg en in je tas heb je niets om de jeuk te bestrijden, maar gelukkig zorgt de natuur zelf voor een oplossing door een ‘medicijn’ aan te bieden in planten die dichtbij de brandnetel te vinden zijn.
In de buurt van de brandnetel groeit bijna altijd ook weegbree. Die plant houdt van dezelfde omstandigheden als de brandnetel, vandaar dat je ze heel vaak bij elkaar vindt. Weegbree is net als brandnetel een zeer sterke plant, die er zelfs tegen kan als erover gelopen wordt en net als de brandnetel is weegbree ook bijna het hele jaar te vinden.
Als je door de brandnetels ‘geprikt’ bent, pluk dan een blad van de weegbree, kneus het heel goed en wrijf het sap van de weegbree flink over de jeukende plek. Dat helpt zeer zeker!
Weegbree herken je aan de bladeren die dicht bij de grond in een rozet staan en opvallend dikke nerven hebben, die allemaal in dezelfde richting lopen. Er is smalle weegbree met smalle langwerpige bladeren en 5 nerven en grote weegbree met veel bredere, ovale bladeren met 7 nerven. De grootte van de bladeren is afhankelijk van de voedzaamheid van de bodem en varieert enorm.
Nog een manier om weegbree te herkennen: als je een weegbreeblad met twee handen vastpakt en het voorzichtig dwars op de nerven in tweeën trekt, blijven de bladhelften door een soort draden aan elkaar zitten. Dat zijn de vaatbundels die door de nerven lopen. Die vaatbundels zorgen ervoor dat alle delen van de plant water en voedingsstoffen krijgen.
Denk nu niet meteen al te negatief over de brandnetel; de plant heeft absoluut ook veel goede eigenschappen. De plant bevat veel vitamine C en mineralen (weegbree trouwens ook) en werkt bloedzuiverend. Daarom wordt brandnetel vaak gebruikt in voorjaarskuren. Je kunt de jonge blaadjes verwerken in soep of in een omelet of als thee, want door het verwarmen werken de brandharen niet meer. Verder wordt de brandnetel gebruikt om touw van te maken en zelfs kleding. Voor vogels levert de plant een broedplaats en voor veel vlinders is het een waardplant.
Kortom: een zeer nuttig (on)kruid, dat je niet zonder handschoenen aan moet pakken en dat zeer zeker een plaatsje in een verloren hoekje in je tuin verdient.
Foto: "Urtica dioica Stinging Nettle - Schmitz Park by brewbooks, on Flickr
Deze blog verscheen ook op de schooltuinblog voor ecologisch schooltuinieren van Velt, de Vlaams/Nederlandse Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren.